چرا کودکان صبور نیستند؟ – چطور_اسکوار

برای تعداد بسیاری از کودکان، صبر کردن و چشم به راه ماندن کار آسانی نیست. یک جشن تولد یا مناسبت خاص کافی است تا از چند هفته قبل شوق‌زده شوند و لحظه‌شماری کنند. اگرچه این ذوق و شور کودکانه برای ما بزرگ‌ترها دوست‌داشتنی است، اما بعضی اوقات «بی‌صبری» آن‌ها می‌تواند کار را برای والدین دشوار کند؛ از نق‌زدن سرِ آماده شدن شام گرفته تا جیغ و گریه در صف بستنی. سوال تعداد بسیاری از ما این است که چرا کودکان صبور نیستند؟

در این مقاله تصمیم داریم ببینیم چرا کودکان صبور نیستند؟ چه عواملی در این نوشته اثرگذار است؟ در نهایت، چطور می‌توانیم توانایی صبر را به فرزندانمان آموزش دهیم.

چرا صبر کردن برای کودکان دشوار است؟

۱. تکامل و رشد ذهنی

کودکان در سنین پایین تا این مدت به طور کامل کنترل تکانه‌ها (Impulse Control) را نیاموخته‌اند و در حال گسترش‌ی توانمندیهای شناختی خود می باشند. مغز در دوران کودکی کم کم توانایی‌هایی همانند خودکنترلی را یاد می‌گیرد. به این علت بی‌قراری و عجله‌ی آن‌ها تا حدی طبیعی است.

۲. ویژگی‌های شخصیتی و خلق‌وخوی فردی

برخی کودکان ذاتاً صبورترند و برخی سریعتر از دیگران بهانه می‌گیرند. خلق‌وخوی ذاتی هم نقش مهمی در چگونگی عکس العمل آن‌ها به شرایط انتظار دارد.

۳. توانایی‌ها و عادت‌های روزمره

اگر کودکی عادت کرده باشد که همیشه به‌شدت به خواسته‌هایش برسد (برای مثالً بلافاصله بعد از هر نق‌زدنی، برایش خوراکی بخریم)، یاد می‌گیرد که انتظار نکشد و هر چه می‌خواهد را همان لحظه بخواهد.

آزمایش معروف مارشملو: راز بی‌‌تابی کودکان

یکی از مشهورترین مطالعات در این عرصه، «آزمایش مارشملو» است (Mischel & Ebbesen, 1970). در این آزمایش، به کودکان پیش‌دبستانی حرف های می‌شد که می‌توانند یک مارشملو را همین اکنون بخورند یا اگر صبر کنند تا پژوهشگر برگردد، دو مارشملو نصیبشان می‌بشود.

نتیجه این می بود که زیاد تر کودکان سریعاً زنگ را می‌زدند تا پژوهشگر برگردد و همان یک مارشملو را بخورند. این حرکت به روشنی نشان می‌داد کودکان ترجیح خواهند داد «جایزه‌ی سریع» را دریافت کنند.

این همان وضعیتی است که امکان پذیر هریک از ما در خانه توانایی کنیم. به آن لحظه فکر کنید که کودکمان برای دریافت بیسکوییت، تماشای کارتون یا رفتن به پارک نمی‌تواند لحظه‌ای صبر کند و روی خواسته خود پافشاری می‌کند.

تفاوت‌های فرهنگی در صبر کردن

۱. مطالعه‌ی کودکان آلمانی در قیاس با کودکان قوم نسو

پژوهشی دلنشین (Lamm et al., 2018) روی کودکان آلمانی و کودکان قوم «نسو» در شمال غربی کامرون انجام شد. نتایج نشان داد همان گونه که کودکان آمریکایی در آزمایش مهم مارشملو بی‌قراری می‌کردند، کودکان آلمانی هم در صبر کردن مشکل داشتند و مدام به جستوجو راهی برای پرت کردن حواس خود بودند.

در روبه رو، بالای ۷۰ درصد کودکان قوم نسو بدون دردسر تا آخر آزمایش چشم به راه ماندند. برخی حتی همان‌جا به خواب رفتند! علت این تفاوت؟ تفاوت در فرهنگ نسو، کنترل احساسات و احترام به قوانین جمعی است. به کودکان نسویی صبر از کودکی آموزش داده می‌بشود و قسمت مهمی از هویت فرهنگی آن‌ها است. در نتیجه، توانایی «صبر کردن» برایشان چیز شگفت و غریبی نیست.

۲. مطالعه‌ی کودکان ژاپنی در قیاس با کودکان آمریکایی

در پژوهشی دیگر (Yanaoka et al., 2022)، کودکان آمریکایی و ژاپنی در دو سناریوی شبیه مورد برسی قرار گرفتند:

• نسخه‌ی مارشملو: همانند آزمایش کلاسیک، انتظار برای خوردن مارشملو زیاد تر.
• نسخه‌ی کادو: انتظار برای باز کردن یک هدیه کادوپیچ‌شده.

نتیجه حیرت‌انگیز می بود؛ در آزمایش مارشملو، کودکان آمریکایی زیاد سریع نومید می‌شدند، اما کودکان ژاپنی آرام و بی تفاوت بودند و راحت صبر می‌کردند. در روبه رو، در آزمایش هدیه، این‌بار کودکان ژاپنی بی‌قراری می‌کردند، اما کودکان آمریکایی زیاد راحت صبر می‌کردند تا زمان باز کردن هدیه برسد.

توضیح این تفاوت در فرهنگ هر سرزمین نهفته است. در ژاپن، کودکان عادت دارند زمان غذاخوردن صبر کنند تا همه با هم غذا را اغاز کنند. در عرصه‌ی هدیه گرفتن اما ماجرا متفاوت است. فرهنگ ژاپن به این شکل است که هدایا در طول سال و به‌صورت پراکنده و کم به کودکان داده می‌بشود. در روبه رو، اکثر کودکان آمریکایی عادت دارند هدایا را یکجا در روز تولد یا کریسمس دریافت کنند و از قبل می‌دانند باید تا روز موعود صبر کنند.

چطور به کودکان پشتیبانی کنیم صبر کردن را یاد بگیرند؟

خبر خوب این است که صبر کردن هم همانند هر توانایی فرد دیگر قابل یادگیری است. بخشی از این توانایی در گروی خلق‌وخوی کودک است، اما قسمت مهم آن به نحوه‌ی پرورش و تشکیل عادت‌های درست بستگی دارد. برای پشتیبانی به کودکان در یادگیری صبر می‌توانید از راه حلهای زیر منفعت ببرید:

قوانین و چارچوب‌های ثابت تعیین کنید

اگر انتظار دارید کودک تا آماده شدن شام صبر کند، هر روز این قانون را اعمال کنید. ارامش در اجرا علتمی‌بشود کودک بفهمد «انتظار کشیدن» بخشی از روال عادی زندگی است و نه یک خواسته‌ی ناگهانی و موقتی.

زمان انتظار را برایشان سرگرم‌کننده کنید.

بعضی اوقات کودکان برای «بلاتکلیفی» بی‌قراری می‌کنند. می‌توانید از بازی‌های ساده همانند شعر خواندن، شمارش اعداد، قصه‌گویی یا حتی یک سخن بگویید مختصر درمورد‌ی روزی که سپری کرده‌اند منفعت گیری کنید.

خودتان الگوی صبر باشید.

اگر پدر یا مادر زمان ترافیک یا در صف خرید مرتب غر بزنند و بی‌تابی کنند، کودک هم یاد می‌گیرد همین حرکت را تکرار کند. تلاش کنید در وجود فرزندتان صبور باشید و حتی با صدای بلند بگویید: «می‌بینم که صف طویل است، اما صبر می‌کنم تا نوبتم بشود.»

به کودکان حق انتخاب بدهید.

به جای این که آن‌ها را ناچار به انتظار کنید، بعضی اوقات فرصتی بدهید تا با پیامد رفتارشان مواجه شوند. برای مثالً بگویید: «می‌توانی همین اکنون یک شیرینی بخوری یا اگر صبر کنی سپس از شام، دو تا خواهی داشت.» به این ترتیب، اهمیت پیامدها را یاد می‌گیرند.

تمرین‌های موثر طراحی کنید.

می‌توانید در فعالیت‌های روزمره تمرین صبر را بگنجانید؛ برای مثالً در بازی‌های گروهی، هر بازیکن باید تا خواندن یک شعر مختصر صبر کند تا نوبتش برسد. یا اگر کودکتان درخواستی دارد، بگویید: «تا وقتی که موسیقی در حال پخش است صبر کن، هنگامی همه شد انجامش می‌دهیم.»

سپاس از صبر فرزندتان را فراموش نکنید.

هنگامی کودک حتی زمان کوتاهی را با اسایش صبر می‌کند، او را تشویق کنید و بگویید: «آفرین! دیدی صبر کردی، آخرش هم کاری که می‌خواستی انجام شد؟» این بازخورد مثبت علتمی‌بشود این حرکت تحکیم بشود.

صبر یک عادت است

همه مطالعاتی که درمورد‌ی صبر کودکان صورت گرفته مشخص می کند این توانایی به عرصه‌ی فرهنگی و عادت‌های روزمره بستگی دارد. اگر کودک در محیطی بزرگ بشود که مدام انتظار برایش تعریف شده باشد، زیاد سریع تر این توانایی را یاد می‌گیرد. در روبه رو، اگر همیشه با کوچک‌ترین بی‌تابی به درخواستش جواب داده بشود، به گمان زیادً سخت‌تر یاد می‌گیرد که باید صبر کند.

به این علت اگر می‌بینید فرزندتان در صبر کردن ضعیف عمل می‌کند، او را سرزنش نکنید. تحول حرکت و شکل‌گیری عادت‌های تازه زمان‌بر است. احتمالا ملزوم باشد چندین بار نق‌زدن و گریه‌ کردن او را تحمل کنید، اما اگر پافشاری کنید و از راهکارهای حرف های‌شده منفعت ببرید، به‌مرور زمان نتیجه‌ی آن را در صبر و اسایش فرزندتان خواهید دید.

نظر شما چیست؟

اگر توانایی‌ای در عرصه‌ی آموزش صبر به کودکان خود دارید، در قسمت دیدگاه‌ها با ما در بین بگذارید. چشم به راه نظرات و پیشنهادات سازنده‌ی شما هستیم.

برگرفته شده از: psychologytoday

برخی از منبع های پژوهشی

• Mischel, W., & Ebbesen, E. B. (1970). Attention in delay of gratification. Journal of Personality and Social Psychology, ۱۶(۲), ۳۲۹–۳۳۷.
• Lamm, B., Schmidt, P., & Trommsdorff, G. (2018). Waiting for the second treat: Developing culture-specific modes of self-regulation. Child Development Perspectives, ۱۲(۱), ۳۹–۴۴.
• Yanaoka, K., et al. (2022). Cultural differences in delay of gratification in young children: A comparative study between the US and Japan. Frontiers in Psychology, ۱۳, ۸۴۰۸۵۳.

با اهمیت ترین و سخت‌ترین ماموریت پدران و مادران پرورش فرزند است

پرورش کودکان شاد و سالم امروز، و انسان‌های موفق فردا