اختلال احتکار که اختلال ذخیرهسازی هم نامیده میبشود، جهت میبشود فرد نیاز شدیدی به نگهداشتن وسایل غیرضروری داشته باشد. در این مقاله درمورد علائم، علل و راه حلهای تشخیص و درمان این اختلال میگوییم. با ما همراه باشید.
اختلال احتکار چیست؟
اختلال احتکار وضعیتی است که بهجهت آن فرد نیاز شدیدی به جمعکردن و نگهداری اقلامی همانند روزنامه، مجله، لباس و وسایل دورریختنی دارد. بعضی اوقات نیاز این فرد به نگهداشتن همهچیز بهقدری شدید است که زمان دورریختن وسایل غیرضروری و قدیمی زیاد غمگین میبشود. این اختلال نظم زندگی فرد را بر هم میزند و علتمیبشود در زندگی اجتماعی، خانوادگی و کاریاش مدام مضطرب باشد.
فرد مبتلا به این اختلال وسایل را بهطوری سازماندهی نمیکند که دسترسی به آنها راحت باشد. این افراد طبق معمول اقلامی را احتکار میکنند که قیمت مالی ناچیزی دارند، همانند تکههای کاغذ یا اسباببازیهای شکسته.
چه افرادی زیاد تر در معرض ابتلا به اختلال احتکارند؟
تمایل به احتکار وسایل طبق معمول از نوجوانی اغاز میبشود و با افزایش سن بهمرور بدتر میبشود. افراد بالای ۶۰ سال و افراد مبتلا به بیماریهای روحیروانی همانند اضطراب و افسردگی زیاد تر در معرض ابتلا به این اختلالاند.
علائم اختلال احتکار چیست؟
برخی از افراد مبتلا به این اختلال میدانند که باورها و رفتارهای مرتبط با احتکار آنها مشکلساز است، اما تعداد بسیاری هم از وخامت اوضاع مطلع نیستند. در تعداد بسیاری از موارد، رویدادهای استرسزا یا صدمهزا همانند طلاق یا غم ازدستدادن یکی از عزیزان علتابراز این اختلال خواهد شد. افراد مبتلا به اختلال احتکار نیاز شدیدی به نگه داریکردن همه داراییهای خود حس میکنند. علائم دیگر افراد مبتلا به این اختلال عبارتاند از:
- کنارهگیری از دوستان و خانواده؛
- ناتوانی در دورریختن وسایل غیرضروری؛
- اضطراب بابت گمان نیاز به وسایل در آینده؛
- زندگی در فضاهای زیاد شلوغ و بههمریخته؛
- استرس شدید زمان تلاش برای دورریختن وسایل؛
- بیاعتمادی به دیگران بابت دستزدن به وسایلشان.
علل اختلال ذخیرهسازی
محققان تا این مدت علت اختلال احتکار را نمیدانند و اعتقاد دارند نقص پردازش اطلاعات در این عرصهها در ابتلای افراد به اختلال نقش دارد:
افراد مبتلا امکان پذیر به این دلایل وسایل را احتکار کنند:
- اعتقاد دارند که این وسایل در آینده سودمند یا مورد قیمت خواهند می بود؛
- حس میکنند این وسایل بی همتا و معاوضهنشدنیاند؛
- به وسایل غیرضروری به چشم یادآور شخصی خاص یا رویدادی مهم نگاه میکنند.
- جای دقیق هر وسیله را نمیدانند به این علت بهجای دورانداختن آن را نگه میدارند.
بعضی اوقات اوقات مشکلات مرتبط با کارکرد شناختی علترفتارهای احتکارگرانه این افراد خواهد شد. برخی از این مشکلات عبارتاند از:
این مشکلات امکان پذیر تا حد بسیاری بر کارکرد فرد مبتلا و شدت اختلال تاثییر بگذارند.
بعضی اوقات این اختلال بخشی از دیگر اختلالات سلامت روان است. اختلالات روانی اثرگذار بر ابتلا به این اختلال عبارتاند از:
بهباور محققان این عوامل گمان ابتلای افراد به اختلال احتکار را افزایش خواهند داد:
- صدمه مغزی؛
- رویدادهای صدمهزا؛
- عادات خرید ناگهانی؛
- سندرم پرادر ویلی؛
- بستگان مبتلا به اختلال احتکار؛
- اختلال مصرف مواد مخدر یا الکل؛
- ناتوانی در دورریختن اقلام رایگان همانند تبلیغات و بروشور.
تشخیص اختلال احتکار
افراد مبتلا به اختلال احتکار بهندرت بهجستوجو درمان اختلالشان می باشند. طبق معمول دوستان یا اعضای خانواده با دیدن علائم آنها دلواپس خواهد شد و برای پشتیبانی به آنها با متخصص مشورت میکنند.
متخصص سلامت روان برای تشخیص از تست اختلال احتکار منفعت گیری میکند و سؤالاتی درمورد بهزیستی عاطفی، عادات جمعآوری وسایل و بعدانداز فرد میپرسد و با شنیدن توضیحاتی درمورد علائم فرد اختلال را تشخیص میدهد. طبق معمول این موارد در توضیحات علائم فرد ذکر خواهد شد:
- فضای زندگی زیاد شلوغ و پر از وسایل غیرضروری؛
- مشکل همیشگی خلاصشدن از شر داراییهای مورد قیمت و بیقیمت؛
- حس نیاز شدید به ذخیره وسایل و حس ناراحتی از دورانداختن آنها.
پیشگیری از اختلال ذخیرهسازی
هیچ راه شناختهشدهای برای پیشگیری از اختلال احتکار وجود ندارد. بااینحال رفتارهای احتکارگرانه طبق معمول در ۱۵ تا ۱۹سالگی ابراز و سپس عود میکنند. اگر علائم احتکار را در فرزند یا یکی از اطرافیانتان مشاهده کردید، سریع برای تشخیص زودهنگام و اغاز روال درمان عمل کنید.
مهار و درمان اختلال احتکار
طبق معمول متخصصان سلامت روان برای درمان اختلال احتکار از ۲ روش مهم منفعت گیری میکنند:
۱. درمان شناختیرفتاری
رفتاردرمانی شناختی اولین و با اهمیت ترین روش درمان این اختلال محسوب میبشود. فرد مبتلا بهپشتیبانی روانشناس علت رفتارهای احتکارگرانهاش را میفهمد و یاد میگیرد زمان دورریختن وسایلش اضطراب کمتری داشته باشد. آموزش تواناییهای سازماندهی و تصمیمگیری به فرد مبتلا به این اختلال قسمت فرد دیگر از روال درمان اوست. فرد مبتلا به اختلال احتکار با تمرین این تواناییها یاد میگیرد داراییهایش را بهتر مدیریت کنید.
۲. مصرف داروهای ضدافسردگی
برخی از روانپزشکان برای درمان این اختلال داروهای ضدافسردگی تجویز میکنند. این داروها علائم بیماری را تا حدی بهبود میبخشند.
اختلال احتکار در کودکان
برخی از والدین فکر میکنند اجازهدادن به فرزندشان برای جمعکردن وسایل زیاد و غیرضروری اضطراب کودک را افت میدهد و از دعواهای خانوادگی جلوگیری میکند، ولی این روش برخورد با اختلال احتکار در کودک تأثیری کاملا برعکس دارد و در واقع تمایل کودک به خرید و ذخیرهسازی وسایل را افزایش میدهد. شراکت والدین در درمان کودکان مبتلا به اختلال احتکار زیاد مهم است. روانشناس به والدین نحوه عکس العمل صحیح به حرکت احتکارگرانه فرزندشان را یاد میدهد.
کلام پایانی
فرد مبتلا به اختلال احتکار نمیتواند وسایل غیرضروری را دور بریزد و آنها را نگه میدارد و انباشته میکند. فکر دورریختن این وسایل فرد را آشفته و غمگین میکند. این اختلال از خفیف تا شدید متغیر است. در برخی موارد این اختلال تأثیر بسیاری بر زندگی فرد ندارد درحالیکه نوع جدی این اختلال کارکرد فرد را بهکل مختل میکند.
طبق معمول افراد مبتلا به اختلال احتکار آن را نوعی مشکل نمیدانند، به همین خاطر زیر بار مراجعه به روانشناس یا مصرف دارو نمیروال. درمان تخصصی باورها و رفتارهای فرد را تحول میدهد تا بتواند زندگی ایمنتر و لذتقسمتتری داشته باشد.
در نزدیکان یا اطرافیانتان نشانهای از این اختلال دیدهاید؟ لطفا نظرات و ازمایش ها ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در بین بگذارید.
به پشتیبانی زبان بدن، ناگفتهها را بگویید و بشنوید