نوشته و ویرایش شده توسط مجله ی اسکوار
روغن تخم کتان یا روغن پنبهدانه نوعی روغن گیاهی حاوی اسیدهای چرب الزامی، آنتیاکسیدانها و برخی ویتامینها و مواد معدنی سودمند است. افت التهاب و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی از با اهمیت ترین مزایا این روغن گیاهیاند. هرآنچه ملزوم است درمورد روغن بذر کتان بدانید، در این مقاله خواهید خواند. با ما همراه باشید.
روغن تخم کتان چیست؟
روغن تخم کتان روغنی گیاهی است که از دانههای گیاه پنبه به دست میآید و طی فرایند فشردهسازی دانهها روغن آن استخراج میبشود. اسیدهای چرب الزامی قسمت مهمی از این روغن گیاهی را راه اندازی خواهند داد. منظور از اسیدهای چرب چربیهای اشباعنشده و تکغیراشباع و مقدار مقداری هم چربی اشباعشده است. چربیهای سالم عناصر حیاتی برای فراهم انرژی بدن، مراقبت از ساختار سلولی و اجرای عملکردهای گوناگون بدن محسوب خواهد شد. توکوفرول آنتیاکسیدانی طبیعی و یکی دیگر از اجزای مهم این روغن گیاهی است که از سلولها در برابر صدمهها محافظت میکند. روغن دانه کتان حاوی مقادیر مقداری ویتامینهای محلول در چربی همانند ویتامین E و مواد معدنی همانند پتاسیم، فسفر و منیزیم است.
انواع روغن تخم کتان
این روغن گیاهی به دو نوع مهم تصفیهشده و تصفیهنشده تقسیم میبشود.
- روغن تصفیهشده: گوسیپول ترکیب سمی حاضر در گیاه کتان است که به منظور ازبینبردن آن روغن را تصفیه میکنند تا برای مصرف ایمن بشود. دلنشین است بدانید روغن تصفیهشده نقطه دود بالایی دارد و برای پختوپز و سرخکردن غذاها مناسب است.
- تصفیهنشده: روغن تصفیهنشده حاوی گوسیپول است. این روغن برای مصارف انسانی مناسب نیست و فقط کاربردهای صنعتی دارد همانند تشکیل آفتکش یا سوخت زیستی.
قیمت غذایی
در فهرست زیر، قیمت غذایی ۱ قاشق غذاخوری روغن تخم کتان نوشته شده است:
- کالری: ۱۲۴
- چربی: ۱۴ گرم
- ویتامین ای (E): ۴٫۹۴ میلیگرم
- چربی اشباعشده: ۳٫۶۳ گرم
- چربی تکغیراشباع: ۲٫۴۹ گرم
- چربی چندغیراشباع: ۷٫۲۷ گرم
خواص روغن بذر کتان
گرچه محتوای گوسیپول این روغن افراد را برای منفعت گیری از آن مردد میکند، بر پایه پژوهشها منفعت گیری از روغن تصفیهشده تخم کتان مزایا بسیاری برای سلامت بدن دارد.
۱. اثرات ضدسرطانی
دلنشین است بدانید که خواص ضدسرطانی روغن تخم کتان به همان سم گوسیپولی برمیگردد که برای مصرف ایمن از روغن حذفش میکنیم و دلنشینتر این که حتی بعد از حذف این ترکیب سمی از روغن، مقداری از این خاصیت ضدسرطانی هم چنان پابرجاست. مطابق پژوهشها، گوسیپول از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری و اثرات پرتودرمانی را تحکیم میکند. بااینحال برای رسیدن به نتایج قطعی در این خصوص پژوهشهای بیشتری ملزوم است.
۲. افت التهاب
مطابق برخی آزمایشها روی حیوانات، روغن دانه کتان برای افت التهاب سودمند است. بر پایه آزمایشی که روی موشها انجام شد، موشهایی که بعد از صدمه مغزی این روغن گیاهی را دریافت کرده بودند، نشانگرهای التهابی کمتری داشتند. به نظر میرسد که این تأثیر شگرف به مقادیر زیاد اسیدلینولئیک حاضر در روغن کتان برمیگردد. اسیدلینولئیک نوعی اسید چرب امگا ۶ با خواص ضدالتهابی قوی است. یقیناً برای قبول این مزایا برای انسانها باید پژوهشهای انسانی بسیاری انجام بشود.
۳. پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبیعروقی
روغن دانه کتان امکان پذیر برای نگه داری مقدار کلسترول در بازه ایمن و سلامت قلب سودمند باشد. بر پایه پژوهشی کوچک، افرادی که این روغن گیاهی را بهزمان ۵ روز در رژیم غذاییشان گنجانده بودند، مقدار کلسترول کل، کلسترول LDL و کلسترول HDL آنها بهبود یافته می بود. این روغن گیاهی بهرغم مقدار زیاد چربی اشباعشده، برای افت التهاب و بهبود پروفایل چربی خون سودمند است یقیناً بهشرطی که بهمقدار متعادل مصرف بشود.
۴. ترمیم زخم
برخی افراد از روغن کتان برای چروک پوست و ترمیم زخمهایشان منفعت گیری میکنند. روغن گیاهی تخم کتان سرشار از ویتامین ای (E) است و این ویتامین جهت ترمیم سریع تر زخمهای پوستی، بهبود علائم پسوریازیس و دیگر بیماریهای پوستی میبشود و روال طبیعی ترمیم بدن را تحکیم میکند. دلنشین است بدانید که بهلطف این مزایا بینظیر، روغن کتان برای ماساژ هم منفعت گیری میبشود. یقیناً قبل منفعت گیری از این روغن روی پوست باید حتما با پزشک مشورت کنید.
۵. رشد مو
روغن تخم کتان برای مو مزایا بسیاری دارد. اسیدهای چرب این روغن گیاهی رشد مو را تحکیم میکنند و سلامت مو را بهبود میبخشند. با مالیدن این روغن گیاهی روی موها مواد مغذی ملزوم برای تحکیم سلامت مو را فراهم و از شکنندگی آنها پیشگیری میکنید.
برخی افراد اعتقاد دارند این روغن برای افت وزن هم سودمند است و بهجستوجو طریقه مصرف روغن کتان برای لاغری می باشند یا برخی دیگر میخواهند خواص روغن تخم کتان برای مردان را بدانند. محققان مزایا و کاربردهای این روغن گیاهی را به همین ۵ موردی که گفتیم محدود کردهاند و برای اثبات فوایدی نظیر افت وزن پژوهشهای انسانی بیشتری ملزوم است.
موارد مصرف روغن کتان
۱. محصولات آرایشی و مراقبت از پوست
روغن تخم کتان بابت غنیبودن از ویتامین ای (E) در تعداد بسیاری از محصولات مراقبت از پوست منفعت گیری میبشود. مزایا بینظیر این روغن برای ترمیم پوست صدمهدیده علتشده است که برای ساخت لوسیونها و کرمهای گوناگون و حتی محصولات مراقبت از مو (با مقصد تغذیه و ترمیم موهای صدمهدیده) منفعت گیری بشود.
۲. آشپزی
روغن تخم کتان بهعلت طعم خنثی و نقطه دود بالا، کاربردهای بسیاری در آشپزی و پخت انواع غذاها دارد؛ از سرخکردن غذا گرفته تا درستکردن سس سالاد.
۳. مصارف صنعتی
روغن تصفیهنشده دانه کتان حاوی ترکیب سمی گوسیپول است و به همین علت برای تشکیل موادی همانند آفتکش، مواد شوینده قوی و سوختهای زیستی منفعت گیری میبشود.
عوارض جانبی روغن کتان
نزدیک به ۲۶درصد از این روغن گیاهی را اسیدهای چرب اشباعشده راه اندازی میدهد. مصرف زیاد چربی اشباعشده مقدار کلسترول LDL و گمان ابتلا به بیماری قلبی را افزایش میدهد. به همین علت نباید بیشتر از حد روغن کتان منفعت گیری کنید.
گرچه آلرژی به روغن تخم کتان نادر است، امکان پذیر برخی افراد به این روغن حساسیت داشته باشند و با مصرف آن دچار علائمی همانند جوشهای پوستی، کهیر یا حتی مشکلات تنفسی شوند.
قیاس روغن تخم کتان با روغنهای گیاهی دیگر
۱. تفاوت روغن دانه کتان با روغن زیتون
روغن زیتون چربی تکغیراشباع زیاد تر و چربی اشباع کمتری دارد. این یعنی روغن زیتون سالمتر از روغن تخم کتان است و برای منفعتمندی از فوایدی همانند تحکیم سلامت قلب گزینه بهتری محسوب میبشود. روغن زیتون یکی از با اهمیت ترین اجزای رژیم غذایی مدیترانهای است که مزایا بسیاری برای سلامتی دارد.
۲. تفاوت روغن کتان با روغن آفتابگردان
گرچه ویژگیهایی همانند نقطه دود بالا و طعم خنثی در این دو روغن شبیهاند، روغن آفتابگردان چربی اشباع کمتر و چربیهای تکغیراشباع و چندغیراشباع بیشتری دارد. این یعنی زیاد تر از این که حاوی چربیهای زیان اور باشد، چربیهای سالم و الزامی دارد که برای تحکیم سلامت بدن زیاد مفیدند.
۳. تفاوت روغن کتان با روغن کانولا
روغن کانولا یکی دیگر از روغنهای مناسب پختوپز است که همانند روغن زیتون و آفتابگردان چربی اشباع کمتر و چربیهای تک غیراشباع بیشتری از روغن کتان دارد. بهعلاوه حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است که علتمیبشود گزینهای زیاد سودمند برای تحکیم سلامت قلب باشد. گرچه روغن کانولا از طریق اصلاحات ژنتیکی و پالایش سنگین تشکیل میبشود، نقطه دود آن نزدیک به ۲۰۰ درجه سانتیگراد است که علتمیبشود یکی از بهترین روغنهای گیاهی برای آشپزی باشد.
سؤالات رایج
۱. آیا این روغن برای پختوپز خوب است؟
بهلطف نقطه دود بالا و طعم خنثی، این روغن گیاهی گزینه خوبی برای منفعت گیری گهگاه در آشپزی محسوب میبشود. بااینحال باید حد اعتدال را مراعات کنید. روغن زیتون و روغن آووکادو انتخابهای سالمتری برای پختوپز روزانهاند.
۲. روغن تخم کتان سالمتر است یا روغن زیتون؟
گرچه مطابق پژوهشها روغن کتان تأثیر مثبت بیشتری بر مقدار کلسترول بدن دارد (چون چربی اشباع روغن زیتون کمتر است)، روغن زیتون سالمتر و برای مصرف روزانه ایمنتر است.
۳. روغن تخم کتان چه تأثیری بر التهاب دارد؟
بر پایه پژوهشها، این روغن گیاهی بهعلت داشتن آنتیاکسیدانها و اسیدهای چرب و دیگر ترکیبات طبیعی سودمند برای افت التهاب بدن سودمند است. یقیناً فقط در صورتی که در حد اعتدال و در رژیم غذایی سرشار از امگا ۳ مصرف بشود.
سخن پایانی
روغن تخم کتان روغنی سودمند است که مزایا و عوارض احتمالی خاص خودش را دارد. مقدار زیاد چربی اشباع و قرارگرفتن در معرض اصلاحات ژنتیکی برخی افراد را برای منفعت گیری از این روغن مردد میکنند. یقیناً مصرف روغن تصفیهشده در مقادیر متعادل مشکلی ندارد. اگر میخواهید از روغن سالمتری منفعت گیری کنید، روغن زیتون و روغن آووکادو گزینههای مناسبی می باشند. انتخاب روغن پختوپز به سلیقه شخصی، محدودیتهای غذایی و اهداف سلامتی بستگی دارد. با دقت به این معیارها، از روغن مناسب خودتان منفعت گیری کنید. دلنشین است بدانید که این محصول سودمند بهشکل کپسول روغن تخم کتان نیز تشکیل و فروخته میبشود.
تابهحال روغن تخم کتان مصرف کردهاید؟ چه نظری درمورد طعم، مزایا و زیان های این روغن گیاهی دارید؟ لطفا نظرات و ازمایش ها ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان به اشتراک بگذارید.
دسته بندی مطالب